3 zasady właściwego odczytywania mowy ciała
To, co widzisz i słyszysz w dowolnej sytuacji, nie odzwierciedla nastawienia jej uczestników. Stosuj te trzy podstawowe zasady odczytywania mowy ciała.
Reguła I. Czytaj gesty w grupach
Jednym z najpoważniejszych błędów osób, które stawiają pierwsze kroki w dziedzinie mowy ciała, jest interpretowanie pojedynczego gestu w oderwaniu od innych sygnałów czy całego kontekstu sytuacji. Na przykład drapanie się po głowie może oznaczać wiele rzeczy – pocenie się, niepewność, łupież, wszy, roztargnienie lub kłamstwo – zależności od innych, występujących w tym czasie gestów. Podobnie jak każdy język, mowa ciała również ma swoje „słowa”, „zdania” i „interpunkcję”. Każdy sygnał jest jak pojedyncze słowo, a przecież wyrazy mogą mieć kilka różnych znaczeń. Na przykład angielskie słowo dressing oznacza przynajmniej dziesięć różnych rzeczy, między innymi ubieranie się, sos do potraw, nadzienie lub farsz, opatrunek, nawóz i oporządzenie konia.
Dopiero kiedy kilka słów ułoży się w zdanie, można zrozumieć ich znaczenie. Gesty również tworzą „zdania” zwane grupami i niezmiennie ukazują prawdę na temat uczuć czy intencji danej osoby. Grypa sygnałów mowy ciała, podobnie jak wypowiedziane zdanie, wymaga przynajmniej trzech słów, aby można było trafnie określić znaczenie każdego elementu. Osoba „spostrzegawcza” to ktoś, kto potrafi odczytywać „zdania” mowy ciała i właściwie zestawić je ze zdaniami wypowiadanymi przez rozmówcę.
Zatem aby właściwie odczytywać mowę ciała rozmówcy, zawsze bierz pod uwagę całe grupy gestów. Każdy z nas wykonuje jeden lub więcej ulubionych, powtarzalnych ruchów, które po prostu wskazują na to, że jesteśmy znudzeni, albo zestresowani. Nieustanne dotykanie włosów lub owijanie ich dookoła palca to jeden z powszechnych przykładów tego typu sygnałów, ale – w oderwaniu od innych – prawdopodobnie oznacza, że dana osoba czuje się niepewna lub niespokojna. Ludzie gładzą się po włosach lub głowie, ponieważ w taki sposób matka dodawała im otuchy w dzieciństwie.
Aby zilustrować zagadnienia grup sygnałów, przedstawimy popularny gest oznaczający negatywną ocenę, który możemy stosować, kiedy to, co słyszymy, nie robi na nas wrażenia:
Głównym sygnałem negatywnej oceny jest przykładanie dłoni do twarzy – skierowany w górę palec wskazujący spoczywa na policzku, środkowy przykrywa usta, kciuk podpiera podbródek. Kolejnym dowodem świadczącym, że ktoś ma krytyczną opinię na temat tego, co słyszy, jest to, że ma ściśle skrzyżowane nogi, jego ręka spoczywa na klatce piersiowej (pozycja obronna), a głowa i podbródek skierowane są do dołu (negatywna ocena/wrogość). To „zdanie” w mowie ciała brzmiałoby mniej więcej tak: „Nie podoba mi się to, co mówisz”, „Nie zgadzam się z tym” lub też „Skrywam swoje negatywne uczucia”.
Reguła 2. Szukaj zgodności
Badania wykazują, że sygnały niewerbalne wywierają około pięciokrotnie większy wpływ niż te przekazywane słowami oraz że jeżeli sygnały płynące z wypowiedzi i mowy ciała nie są zgodne, ludzie – a szczególnie kobiety – opierają się na komunikacie niewerbalnym, ignorując treść zawartą w słowach.
Gdybyś poprosił słuchacza narysowanego powyżej, aby wyraził swoją opinię na temat tego, co powiedziałeś, i gdyby on stwierdził, że się z tobą zgadza, wówczas sygnały jego mowy ciała byłyby zgodne z jego werbalna opinią, czyli pasowałyby do siebie. Jeżeli jednak powiedziałby, że podziela twoje zdanie, prawdopodobnie by skłamał, ponieważ jego słowa i gesty mówią zupełnie coś innego.
Gdybyś zobaczył stojącego na mównicy polityka, który pewnym głosem wygłasza jakieś sądy i mówi słuchaczom, jak bardzo jest otwarty na poglądy młodzieży, ale równocześnie ma ramiona mocno splecione na klatce piersiowej (pozycja obronna), a jego podbródek skierowany jest do dołu (krytyka/wrogość), czy uwierzyłbyś jego słowom? Co by było, gdyby usiłował przekonać cię o swojej serdeczności i trosce, jednocześnie raz za razem mocno uderzając dłonią w mównicę? Zygmunt Freud zanotował kiedyś, że jedna z jego pacjentek, werbalnie wyrażając satysfakcję ze swojego małżeństwa nieświadomie na przemian zdejmowała i wkładała na palec obrączkę. Freud doskonale znał znaczenie tego gestu i nie był zaskoczony, kiedy jej problemy małżeńskie zaczęły wychodzić na światło dzienne.
Obserwowanie grup gestów oraz zgodności kanałów werbalnego i niewerbalnego to klucz do trafnego interpretowania zachować poprzez mowę ciała.
Reguła 3. Odczytuj gesty w kontekście
Wszystkie sygnały niewerbalne powinno się rozpatrywać w kontekście, w którym się pojawiają. Jeżeli na przykład w czasie mroźnej zimy ktoś siedzi na przystanku autobusowym z ciasno skrzyżowanymi rękami i nogami oraz z opuszczonym podbródkiem, najprawdopodobniej oznacza to, że jest mu zimno, a nie że przyjmuje postawę obronną. Jeżeli jednak jakaś osoba wykonuje te gesty, siedząc przy stole naprzeciwko ciebie, należałoby sądzić, że jest ona do ciebie negatywnie nastawiona lub odrzuca twoją ofertę.
Na naszych szkoleniach wszystkie sygnały mowy ciała będą rozważane w odpowiednim kontekście, a jeżeli będzie to możliwe, będziemy analizować całe grupy gestów.